Nguyên tắc kế toán là những quy định chuẩn mực hay quy ước được đặt ra để những người liên quan đến công tác kế toán thông qua việc hạch toán hoặc lập Báo cáo Tài chính áp dụng và thực hiện. Việc tuân thủ các nguyên tắc này, kế toán sẽ giúp doanh nghiệp đảm bảo tính trung thực, đầy đủ, chính xác của thông tin kế toán, tăng tính minh bạch của Báo cáo Tài chính và giảm thiểu tối đa tình trạng gian lận kế toán. Trong bài viết dưới đây, VisioEdu sẽ chia sẻ đến bạn 7 nguyên tắc kế toán cơ bản.
1. Nguyên tắc kế toán trên cơ sở dồn tích (Accrual basis)
Nguyên tắc cơ sở dồn tích (Accrual basis) là một trong 7 nguyên tắc kế toán cơ bản được áp dụng trong việc ghi nhận và trình bày thông tin tài chính của doanh nghiệp. Nguyên tắc kế toán này quy định các nghiệp vụ kinh tế, tài chính liên quan đến tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu, doanh thu, chi phí của doanh nghiệp phải được ghi nhận vào sổ sách kế toán tại thời điểm phát sinh, bất kể khi nào khoản tiền hoặc tương đương tiền được thu hoặc chi.
Ví dụ, một doanh nghiệp bán hàng trả chậm cho khách hàng. Theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, doanh nghiệp phải ghi nhận doanh thu ngay tại thời điểm bán hàng, bất kể khi nào khách hàng thanh toán.
Một ví dụ khác, một doanh nghiệp thuê nhà kinh doanh. Theo nguyên tắc cơ sở dồn tích, doanh nghiệp phải ghi nhận chi phí thuê nhà theo tháng, bất kể khi nào doanh nghiệp thanh toán tiền thuê nhà.
2. Nguyên tắc kế toán hoạt động liên tục (Going concern)
Nguyên tắc này quy định rằng Báo cáo Tài chính phải được lập trên cơ sở giả định rằng doanh nghiệp sẽ tiếp tục hoạt động kinh doanh bình thường trong tương lai gần, có khả năng thu hồi các khoản nợ phải trả, thực hiện các cam kết và tiếp tục sử dụng các nguồn lực của mình.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy nguyên tắc hoạt động liên tục không phải lúc nào cũng đúng. Có rất nhiều doanh nghiệp phải ngừng hoạt động hoặc giải thể do các nguyên nhân khách quan như khủng hoảng kinh tế, thay đổi công nghệ,… Trong trường hợp này, việc lập Báo cáo Tài chính trên cơ sở giả định hoạt động liên tục sẽ không phản ánh đúng tình hình tài chính thực tế của doanh nghiệp.
Ví dụ, một doanh nghiệp đang gặp khó khăn về tài chính và có khả năng phải ngừng hoạt động trong vòng 1 năm tới. Nếu doanh nghiệp vẫn lập Báo cáo Tài chính trên cơ sở giả định hoạt động liên tục, báo cáo sẽ cho thấy doanh nghiệp có tình hình tài chính tốt hơn thực tế. Điều này có thể gây hiểu lầm cho các nhà đầu tư và chủ nợ, khiến họ đưa ra các quyết định sai lầm.
3. Nguyên tắc giá gốc (Historical cost)
Nguyên tắc kế toán này quy định rằng tài sản phải được ghi nhận trên giá gốc trên Báo cáo Tài chính, trong đó giá gốc là giá công ty phải trả để có được tài sản đó. Cụ thể như sau
Tài sản phải được ghi nhận trên giá gốc
Theo nguyên tắc giá gốc, tài sản phải được ghi nhận giá gốc, trong đó giá gốc là giá công ty phải trả để có được tài sản đó. Giá gốc bao gồm tất cả các chi phí cần thiết để có được tài sản, bao gồm giá mua, chi phí vận chuyển, lắp đặt, thuế nhập khẩu,…
Ví dụ, một doanh nghiệp mua một chiếc máy móc với giá 100 triệu đồng. Chi phí vận chuyển, lắp đặt máy móc là 20 triệu đồng. Như vậy, giá gốc của chiếc máy móc là 120 triệu đồng.
Giá gốc được tính dựa trên số tiền hoặc khoản giá trị tương đương
Giá gốc của tài sản có thể được tính dựa trên số tiền hoặc khoản giá trị tương đương với số tiền đã thanh toán, cần trả hoặc tính theo giá trị hợp lý của tài sản đó được xác định tại thời điểm tài sản được ghi nhận.
Ví dụ, một doanh nghiệp nhận được một khoản tài trợ không hoàn lại từ chính phủ để mua một chiếc máy móc. Giá gốc của chiếc máy móc trong trường hợp này là giá trị của khoản tài trợ, không phải là số tiền mà doanh nghiệp phải trả để có được tài sản đó.
Kế toán không được tự ý điều chỉnh khi giá gốc của tài sản thay đổi
Theo nguyên tắc kế toán giá gốc, kế toán không được tự ý điều chỉnh giá gốc của tài sản khi giá gốc của tài sản thay đổi trừ những trường hợp khác quy định trong luật kế toán, chuẩn mực kế toán.
Ví dụ, một chiếc máy móc được mua với giá gốc là 100 triệu đồng. Sau một năm, giá thị trường của chiếc máy móc tăng lên 120 triệu đồng. Trong trường hợp này, kế toán không được điều chỉnh giá gốc của chiếc máy móc lên 120 triệu đồng trên Báo cáo Tài chính.
4. Nguyên tắc phù hợp (Matching)
Là một trong 7 nguyên tắc kế toán cơ bản được áp dụng trong việc ghi nhận và trình bày thông tin tài chính của doanh nghiệp, nguyên tắc này quy định rằng doanh thu và chi phí phải được ghi nhận trong cùng một kỳ kế toán, tương ứng với nhau về mặt thời gian và bản chất kinh tế. Cụ thể
Doanh thu và chi phí phải được ghi nhận trong cùng một kỳ kế toán. Ví dụ, một doanh nghiệp bán hàng trả chậm cho khách hàng. Doanh thu từ việc bán hàng này phải được ghi nhận trong kỳ mà doanh nghiệp đã thực hiện việc bán hàng, không phải trong kỳ mà khách hàng thanh toán tiền.
Ngoài việc ghi nhận trong cùng một kỳ kế toán, doanh thu và chi phí còn phải được ghi nhận tương ứng với nhau về mặt bản chất kinh tế trên Báo cáo Tài chính. Điều này có nghĩa là doanh thu phải được ghi nhận tương ứng với chi phí đã phát sinh để tạo ra doanh thu đó.
Ví dụ, một doanh nghiệp sản xuất hàng hóa. Doanh thu từ việc bán hàng hóa này phải được ghi nhận tương ứng với chi phí nguyên vật liệu, chi phí nhân công, chi phí khấu hao,… đã phát sinh để sản xuất ra hàng hóa đó.
5. Nguyên tắc nhất quán (Consistency)
Nguyên tắc kế toán này quy định rằng doanh nghiệp phải áp dụng thống nhất một chính sách và phương pháp kế toán trong một kỳ kế toán, giữa các kỳ kế toán và giữa các doanh nghiệp. Cụ thể
Áp dụng thống nhất một chính sách và phương pháp kế toán trong một kỳ hoặc giữa các kỳ kế toán
Theo nguyên tắc nhất quán, doanh nghiệp phải áp dụng thống nhất một chính sách và phương pháp kế toán trong một hoặc giữa các kỳ kế toán. Điều này có nghĩa là doanh nghiệp phải sử dụng một cách thống nhất một phương pháp tính toán giá vốn hàng bán, khấu hao tài sản cố định, tính toán lãi vay,… trong suốt một kỳ hoặc giữa các kỳ kế toán.
Áp dụng thống nhất một chính sách và phương pháp kế toán giữa các doanh nghiệp
Doanh nghiệp cần áp dụng thống nhất một chính sách và phương pháp kế toán giữa các doanh nghiệp trong cùng một ngành nghề, lĩnh vực. Điều này giúp đảm bảo tính so sánh và khả năng so sánh của thông tin trên Báo cáo Tài chính giữa các doanh nghiệp.
6. Nguyên tắc thận trọng (Prudence)
Nguyên tắc kế toán thận trọng thể hiện tính thận trọng, cẩn trọng của kế toán viên trong việc ghi nhận và trình bày thông tin tài chính. Nguyên tắc này giúp đảm bảo thông tin tài chính được cung cấp trong Báo cáo Tài chính phản ánh đúng bản chất kinh tế của các nghiệp vụ kinh tế, tài chính, không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chủ quan như ước tính, dự đoán.
Nguyên tắc kế toán thận trọng thể hiện ở các khía cạnh sau:
Không lập những khoản dự phòng quá lớn
Theo nguyên tắc kế toán này, kế toán viên cần cân nhắc kỹ lưỡng các bằng chứng có sẵn trước khi lập các khoản dự phòng. Tránh tình trạng lập các khoản dự phòng quá lớn, dẫn đến làm giảm lợi nhuận của doanh nghiệp.
Không nên đánh giá quá mức giá trị các tài sản và thu nhập
Kế toán viên cần sử dụng các phương pháp định giá phù hợp để xác định giá trị của các tài sản và thu nhập. Tránh tình trạng đánh giá quá mức giá trị các tài sản và thu nhập, dẫn đến làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp.
Giá trị các tài sản và thu nhập chỉ được ghi nhận khi có bằng chứng xác thực
Doanh thu và thu nhập chỉ được ghi nhận khi kế toán viên có bằng chứng xác thực về khả năng thu lợi kinh tế. Chi phí chỉ được ghi nhận khi kế toán viên có bằng chứng xác thực về khả năng phát sinh.
7. Nguyên tắc trọng yếu (Materiality)
Nguyên tắc kế toán trọng yếu quy định rằng chỉ những thông tin có ảnh hưởng trọng yếu đến quyết định của người sử dụng thông tin mới phải được trình bày trong Báo cáo Tài chính. Nguyên tắc này giúp đảm bảo tính hữu ích của thông tin kế toán.
Ví dụ, một khoản chi phí nhỏ không đáng kể có thể không được trình bày trong Báo cáo Tài chính. Tuy nhiên, một khoản chi phí lớn có thể có ảnh hưởng trọng yếu đến kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp và cần được trình bày trong báo cáo.
=> Xem thêm: Top 4 chứng chỉ kế toán cần có để thăng tiến sự nghiệp
Hi vọng với nội dung bài viết trên đã giúp bạn biết được nội dung về 7 nguyên tắc kế toán.
VisioEdu đào tạo kế toán, kế toán thuế, kiểm toán chuyên nghiệp hàng đầu Việt Nam. Tại VisioEdu chúng tôi đang có các khóa học giúp kế toán, kiểm toán đạt được mức lương tốt hơn, thăng tiến nhanh trong công việc và thậm chí, có thể tự xây dựng sự nghiệp riêng. VisioEdu cam kết luôn hỗ trợ hết mình để biến mỗi kế toán và kiểm toán trở thành chuyên gia trong ngành.
