Cơ chế quản lý thu thuế nhà thầu đối với các tổ chức nước ngoài không có CSTT tại Việt Nam được thực hiện thế nào theo Thông tư 80/2021/TT-BTC?
Ngày 29/9/2021, Thông tư 80/2021/TT-BTC (TT80) ra đời hướng dẫn một số điều của Luật Quản lý thuế số 38/2019/QH và NĐ 126/2020/NĐ-CP, trong đó lần đầu tiên hướng dẫn chi tiết cho tổ chức nước ngoài (không có cơ sở thường trú tại Việt Nam) trực tiếp được quyền thực hiện nghĩa vụ kê khai và nộp thuế đối với các khoản thu nhập của họ phát sinh tại Việt Nam.
Ngày 21/03/2022, Tổng cục Thuế đã công bố chính thức trên các đơn vị truyền thông và tổ chức vận hành Cổng TTĐT NCCNN, mời đại diện các NCCNN, các tổ chức Ngân hàng và các Bộ, ban ngành liên quan. Trên Cổng TTĐT NCCNN (truy cập trang web https://etaxvn.gdt.gov.vn) có 04 chức năng: Đăng ký thuế; Khai thuế; Tra cứu mã định danh khoản nộp; Tra cứu hồ sơ đã nộp, mỗi chức năng đều có tài liệu hướng dẫn sử dụng (bản tiếng Anh và tiếng Việt), ngoài ra còn có email và hotline hỗ trợ trực tuyến nếu có vướng mắc trong quá trình thực hiện. Căn cứ Quyết định số 1968/QĐ-BTC ngày 08/10/2021 của Bộ Tài chính, Cục Thuế doanh nghiệp lớn là cơ quan thuế được giao nhiệm vụ quản lý thuế đối với NCCNN không có cơ sở thường trú tại Việt Nam có hoạt động kinh doanh thương mai điện tử, kinh doanh dựa trên nền tảng số và các dịch vụ khác với tổ chức, cá nhân ở Việt Nam.
Tiên phong cùng với thay đổi đó, đại diện Meta (Facebook) đã có những buổi làm việc với TCT để làm rõ hơn thủ tục kê khai, đăng ký và nộp thuế theo quy định. Và chính thức từ ngày 01/06/2022, Meta đã trực tiếp đăng ký Mã số thuế riêng của mình và trực tiếp nộp thuế GTGT, thuế TNDN cho CQT Việt Nam thông qua Cổng giao dịch điện tử Quốc gia. Điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp Việt Nam khi sử dụng dịch vụ quảng cáo trên Facebook sẽ không còn phải đi nộp thuế nhà thầu thay cho Meta nữa.
Tuy nhiên, thái độ đón nhận sự thay đổi này thể hiện như thế nào từ 3 góc độ: Cơ quan quản lý thu (CQT), Nhà cung cấp (mà đi đầu là Meta), và Người sử dụng dịch vụ?
- Đối với Cơ quan quản lý thu:
Giai đoạn 2021-2030, CQT hướng đến 2 mục tiêu chính là đổi mới đồng bộ hệ thống chính sách thuế để thực hiện các định hướng phát triển kinh tế – xã hội; xây dựng ngành thuế hiện đại, tập trung, tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. TT80 ra đời cũng là một trong những bước tiến của quá trình thực hiện mục tiêu đó, đặc biệt là tập trung quản lý đối tượng người nộp thuế là tổ chức nước ngoài có thu nhập phát sinh tại Việt Nam, từ đó đã đem lại kết quả:
+ Tăng thu ngân sách từ những nguồn thu lớn chưa được quản lý triệt để trước đây của những nhà cung cấp dịch vụ số nước ngoài trên môi trường mạng (tiếp nối thành công của việc quản lý thu thuế đối với hộ cá nhân kinh doanh được hoàn thiện bởi Thông tư 40/2021/TT-BTC).
+ Giảm chi phí tuân thủ do chỉ cần đôn đốc, giám sát duy nhất đối tượng nước ngoài thụ hưởng thu nhập chứ không phân tán nguồn lực để quản lý lực lượng số đông người trả thu nhập.
- Đối với nhà cung cấp nước ngoài:
TT 80 đã đưa ra hướng dẫn để các tổ chức nước ngoài chủ động kê khai và thực hiện nghĩa vụ mà chưa áp chế tài bắt buộc khi các tổ chức này phát sinh thu nhập tại Việt Nam. Theo Khoản 1 Điều 79 TT80: “Trường hợp nhà cung cấp ở nước ngoài thực hiện ủy quyền cho tổ chức, đại lý thuế hoạt động theo pháp luật Việt Nam (sau đây gọi là bên được ủy quyền), thì bên được ủy quyền có trách nhiệm thực hiện các thủ tục về thuế (đăng ký thuế, kê khai, nộp thuế) theo hợp đồng đã ký với nhà cung cấp ở nước ngoài…”. Vậy nên hiện nay chưa có nhiều đơn vị, tổ chức nước ngoài tự đăng ký và thực hiện các trách nhiệm theo quy định, mới chỉ có Meta là đơn vị đầu tiên nhanh chóng tuân thủ. Hy vọng thời gian tới, sẽ có thêm nhiều nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài cũng tự giác áp dụng hình thức kê khai và nộp thuế trực tiếp này.
- Đối với người sử dụng dịch vụ của các tổ chức nước ngoài trên môi trường mạng:
Xét từ góc độ người tiêu dùng là các doanh nghiệp sử dụng dịch vụ của Meta thì lại đang gặp phải nhiều khó khăn từ khi có những thay đổi này. Trước đây họ chủ động kê khai và nộp thuế nhà thầu khi có những phát sinh các chi phí liên quan tới Meta, khi đó, họ có chứng từ nộp thuế thay và sử dụng nó để làm căn cứ khấu trừ thuế GTGT, ghi nhận chi phí được trừ khi tính thuế TNDN của họ. Nhưng giờ đây, họ không phải đi nộp thay nữa, không phải đăng ký mã số thuế nộp thay nữa, chỉ cần chờ Meta cấp “hoá đơn” là xong. Mọi việc tưởng chừng đơn giản đến vậy, nhưng hoá ra lại phức tạp “đến không ngờ” cho chính họ; khi câu hỏi được đặt ra là : “Hoá đơn” của Meta mà họ “nhàn nhã” nhận được có đủ điều kiện để khấu trừ thuế không?
Theo hướng dẫn về điều kiện khấu trừ thuế GTGT đầu vào quy định tại Điều 15 Thông tư 219/2013/TT-BTC (được sửa đổi, bổ sung theo quy định tại khoản 10 điều 1 Thông tư 26/2015/TT-BTC, Điều 1 Thông tư 173/2016/TT-BTC) để được khấu trừ thuế GTGT, doanh nghiệp cần phải có Hoá đơn GTGT hoặc chứng từ nộp thuế thay cho nhà thầu nước ngoài.
“Hoá đơn” của Meta thì chắc chắn không phải là chứng từ nộp thuế thay cho nhà thầu nước ngoài rồi, điều này chắc không cần làm rõ thêm.
Chỉ còn cần xem xét đó có phải là hoá đơn GTGT nữa hay không mà thôi.
Căn cứ theo quy định của NĐ 123/2020/NĐ-CP, chỉ có các tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam mới được phép sử dụng hoá đơn (theo khoản 1, điều 2 NĐ 123: “Doanh nghiệp được thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam; chi nhánh, văn phòng đại diện của doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam;”), và Meta là doanh nghiệp nước ngoài nên chắc chắn không được sử dụng hoá đơn của Việt Nam theo đúng nghĩa. Lập luận này chưa chắc chắn, biết đâu họ lại được hưởng một “đặc quyền” nào đó thì sao? Không hiếm những tiền lệ như vậy trong các quy định về thuế (chả phải đã có một CV của một chi cục thuế nêu rõ đấy là hoá đơn bán hàng đó sao – Công văn 4267/CCTKVQ7NB-TTHT ngày 15/07/2022 của Chi Cục thuế khu vực Quận 7- Huyện Nhà Bè hướng dẫn chính sách thuế khi mua dịch vụ từ nhà cung cấp nước ngoài đã đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam). Vậy nên, cần xem xét dấu hiệu nhận diện bắt buộc của hoá đơn điện tử. Một trong mười dấu hiệu bắt buộc dễ dàng nhận thấy nhất là mẫu số hoá đơn. Theo quy định của NĐ 123, mẫu số bắt buộc của hoá đơn điện tử phải được thể hiện là một dãy gồm 7 ký tự, và bắt đầu phải là 1C hoặc 1K … (Ví dụ 1C22TAA, 1K23TYY), nhưng “Hoá đơn” của Meta hoàn toàn không có dấu hiệu nhận diện này. Vậy ta có thể khẳng định “hoá đơn của Meta” ở đây không phải là hoá đơn theo quy định của Việt Nam và không đủ điều kiện khấu trừ thuế GTGT.
Chưa hết, chi phí quảng cáo Facebook của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay phát sinh hàng tháng có thể rất lớn. Không được khấu trừ thuế GTGT có lẽ chỉ là một thiệt thòi nhỏ, cái lớn hơn, khi không có chứng từ nộp thuế thay, thì chi phí này liệu có được CQT chấp nhận cho tính chi phí được trừ của thuế TNDN hay không? Câu trả lời hoàn toàn bị bỏ ngỏ.
Vậy nên trong tình huống chuyển giao này, nhiều doanh nghiệp đã chủ động ứng xử thận trọng một cách “tiêu cực”, ví như một số doanh nghiệp vẫn muốn đảm bảo quyền lợi của mình nên vẫn cố đi kê khai và nộp thuế nhà thầu thay cho Meta như trước thời điểm 1/6/2022. Việc làm này đảm bảo doanh nghiệp có chứng từ nộp thuế thay nhưng lại xoá bỏ đi những thay đổi của TT80 đối với đơn vị Meta, và làm tăng chi phí của doanh nghiệp khi được hiểu là nộp 2 lần thuế hơn nữa số thuế nộp thêm này được tính toán trên cơ sở không hợp pháp.
Trước đây, Doanh nghiệp kê khai thuế nhà thầu và nộp thuế thay, chi phí thực tế phát sinh được chứng minh bằng tờ khai và chứng từ nộp thuế thay. Cứu cánh duy nhất để tính vào chi phí được trừ thuế TNDN và khấu trừ thuế GTGT nay đã không còn, vậy thì sẽ phải bấu víu vào đâu để không bị loại chi phí khi quyết toán thuế TNDN và khai khấu trừ thuế GTGT?
Đối với những bất cập này, có lẽ trong thời gian tới CQT sẽ ra những văn bản hướng dẫn cụ thể hơn, thống nhất về cách xử lý đối với những bất cập trong quá trình thực hiện. Chúng ta sẽ cùng dõi theo để cập nhập, phản hồi, góp ý trong quá trình này để cơ chế quản lý sẽ là bàn đạp hỗ trợ cho doanh nghiệp chứ không phải là bàn đạp doanh nghiệp đi xuống./.
Phần thông tin bổ sung:
Công văn 4267/CCTKVQ7NB-TTHT ngày 15/07/2022 của Chi Cục thuế khu vực Quận 7- Huyện Nhà Bè hướng dẫn chính sách thuế khi mua dịch vụ từ nhà cung cấp nước ngoài đã đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam.
>>> https://bit.ly/3qIo2lU
